Oorlogsretoriek

‘Als je de vrede wil bewaren, moet je je voorbereiden op oorlog’.

“Het sturen van NAVO-militairen brengt een conflict met nucleaire wapens dichterbij en daarmee de vernietiging van de westerse maatschappij”.

‘Leven niet vanzelfsprekend in vrede’

“Maar in de dynamiek mag niets worden uitgesloten. We zullen alles doen wat nodig is, zodat Rusland de oorlog niet kan winnen.”

‘In mei 1940 maakten we ons ook geen zorgen’

Dit is een greep uit de groeiende collectie uitspraken van regeringsleiders en generaals die ons via de media bereiken. Ze lijken een opvallend eenduidige boodschap uit te dragen: “Oorlog is onvermijdelijk en Rusland/Putin is de boosdoener. Als je dit niet gelooft, ben je naïef.”

Diegenen die mij wat beter kennen, weten dat ik nauwelijks het dagelijks nieuws tot mij neem, maar dat ik dat alleen zo nu en dan doe. En dan met een gepaste afstand zodat ik het grotere plaatje en de patronen erachter kan zien. Althans dat hoop ik. Wat er zich de laatste jaren/maanden afspeelt, heeft mij aan het denken gezet. En zoals wijlen premier Kok altijd zo mooi zijn besluiten kon inleiden met de woorden: “Ik ben tot het inzicht gekomen dat…”, ben ik ook tot bepaalde inzichten gekomen die ik graag wil delen. Die inzichten hebben alles te maken met wat er nu in de wereld gebeurt en zogenaamd vroegkinderlijk trauma.

Ik schrijf dit stukje terwijl ik bij de Canadese begraafplaats nabij Groesbeek ben. Hier liggen 2617 soldaten begraven die omkwamen om een einde te maken aan de 2e wereldoorlog. En natuurlijk ben ik hier niet ‘zomaar’ beland. Ik maak me ook wel eens zorgen over mijn kinderen en wat hun toekomst is. Hoe oorlog hun leven direct danwel indirect beinvloedt of gaat beïnvloeden. Op deze begraafplaats liggen jongens die jonger waren dan mijn oudste zoon.

Het ontstaan van het trauma

Na afloop van de 2e wereldoorlog was er vrede. Zo leek het althans. In Europa. Elders gingen de conflicten, zij het op kleinere schaal, verder. Maar in Europa gleden we vloeiend over in wat we de koude oorlog noemen. Met aan de ene kant de USA/NAVO en aan de andere kant de Sovjetunie/Warschaupact. In Europa werd letterlijk de scheidslijn getrokken tussen ‘oost’ en ‘west’ met het ijzeren gordijn en ‘de muur’ in Berlijn.

De mensen die het nu voor het zeggen hebben, zijn voor een groot deel van mijn generatie. Dat betekent dat ze net als ik zijn opgegroeid met denkbeelden over de Sovjetunie/Rusland als constante en onvoorspelbare dreiging en de USA/NAVO als ‘the good guys’. Ik herinner mij nog goed dat ik in de jaren ’80 zo blij en opgelucht was toen Gorbatschow een periode van verandering inluidde met glasnost en perestroika. Ik had zijn boek hierover, maar ik heb het nooit uitgelezen omdat het nog te ingewikkeld voor me was. Maar de ‘Wind of Change’ waar de Scorpions over zongen, was duidelijk voelbaar en merkbaar. Op mijn verjaardag in 1989 viel ‘de muur’. Daarna brak een periode aan waarin er vele verschuivingen plaatsvonden in Europa, ingegeven door het uiteenvallen van het Warschaupact en de Sovjetunie. De dreiging leek voorbij.

Het trauma wordt opnieuw geactiveerd

Fast forward naar nu. Veel van de voormalige lidstaten van het Warschaupact zijn inmiddels aangesloten bij de NAVO. En ook Oekraïne zinspeelt op lidmaatschap. Kortom, de nieuwe scheidslijn tussen ‘oost’ en ‘west’ ligt inmiddels bij de voordeur van Rusland. En dat maakt iemand als Putin zenuwachtig. Begrijp me goed, ik ben geen fan van Putin. Maar de uitdrukking ‘een kat in het nauw maakt rare sprongen’ gaat hier pijnlijk goed op. Gelet op de oorlogsretoriek die via de media in deze tijd over ons uitgestrooid wordt, vallen we weer gemakkelijk terug in de koude oorlog denkbeelden van het Russische kwaad en onvoorspelbaarheid. De invallen van Rusland in de Krim en de Oekraïne vormen hiervoor het “bewijsmateriaal”.

Zo binnen, zo buiten

In mijn werk als therapeut word ik veel geconfronteerd met vroegkinderlijk trauma en aangeleerde overtuigingen. Ik kan het dan ook niet anders zien dan dat onze regeringsleiders en generaals nu vol geraakt worden in hun koude oorlogstrauma en dat bijbehorende oude overtuigingen en patronen die hen toen aangeleerd zijn, weer als vanzelf geactiveerd worden. De mensen die ik als therapeut mag en mocht begeleiden, zijn allemaal tot de conclusie gekomen dat ze een einde willen maken aan de cyclus van zich herhalende negatieve patronen. Dat is mooi. Moedig en dapper. Want het betekent verantwoordelijkheid nemen voor de eigen rol. En dat is vaak een rol in de zogenaamde drama driehoek. Er is voldoende informatie te vinden over deze drama driehoek en de dynamieken die zich hierbinnen afspelen, dus daar wil ik nu niet verder op ingaan. Maar er is één belangrijk aspect wat ik wél wil belichten: namelijk dat conflicten alleen beëindigd of voorkomen kunnen worden, door uit de drama driehoek te stappen. En dat vergt moed én inzicht.

Het is deze moed en inzicht die ik onze regeringsleiders en generaals toewens.

PS Dames en heren regeringsleiders en generaals, ik heb nog ruimte in mijn praktijk om een aantal van u te begeleiden in uw persoonlijke proces.